أعوذ بالله من الشيطان الرجيم

بسم الله الرحمن الرحيم

«الحمد لله ربّ العالمين و صلّي الله علي جميع الأنبياء و المرسلين و الأئمة الهداة المهديين سيّما خاتم الأنبياء و خاتم الأوصياء(عليهما آلاف التحيّة و الثناء) بهم نتولّي و من أعدائهم نتبرّيء الي الله».

مقدم شما فرهيختگان, نخبگان علوم انساني ـ اسلامي را گرامي مي‌داريم و از برگزاركنندگان اين همايش وزين حق‌شناسي مي‌كنيم و از همه بزرگواراني كه در ارائه مقال يا ايراد مقالت به وزن علمي اين همايش پرداختند و بر آن افزودند، سپاسگزاريم! از ذات اقدس الهي مسئلت مي‌كنيم به همه شما و همه كساني كه در اين مسير صحيح گام برمي‌دارند، صلاح و فلاح دنيا و آخرت مرحمت كند!

دهه‌اي كه در آن بهسر مي‌بريم، دهه كرامت است، علوم انساني و اسلامي بر مدار كرامت سهم دارد و شكل مي‌گيرد، خواه علومي كه مربوط به انسان‌شناسي است كه موضوع آن فعل خداست و خواه علومي كه موضوع آن كارهايي است كه انسان انجام مي‌دهد؛ چه كارهايي را بشر مي‌كند, چه علومي كه مورد استفاده انسان‌هاست. تمام علوم تجربي، گرچه انسان‌شناسي نيست و گرچه كارهاي انساني نيست، ولي بهره‌برداري‌اش از آنِ انسان است. بنابراين علوم انساني مستقيم و غير مستقيم با همه علوم جهان رابطه دارد، خواه از نظر ساختار موضوعي, خواه محمولي, خواه بهره‌برداري و اگر انسان به عنوان يك موجود كريم شناخته مي‌شود، هم كرامت او در انسان‌شناسي روشن مي‌شود, هم رفتار كريمانه او در علوم انساني روشن مي‌شود, هم برداشت كريمانه او در علوم تجربي مشخص مي‌شود، ديگر نه به خود ستم مي‌كند, نه به نظام و نه به جهان.

 اينكه گفته شد: ﴿ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ﴾[1] براي آن است كه اين گروه نه خود را شناختند, نه علومي را كه خود عهده‌دار آن هستند شناختند و نه كيفيت بهره‌برداري صحيح و سالم از علوم تجربي را خوب بررسي كردند. اگر انسان يك موجود كريم است در ابعاد سه‌گانه ياد شده كريمانه رفتار مي‌كند، آن‌گاه به جاي ﴿ظَهَرَ الْفَسادُ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ﴾, «ظهر الصلاح في البرّ و البحر» جلوه مي‌كند. قرآن كريم انسان را به عنوان كريم ياد كرد كه ﴿لَقَدْ كَرَّمْنا بَني‏ آدَمَ﴾[2] و سوره مباركه «علق» كه از عتايق سوَر قرآني است و آن چند آيه اول که طبق نقل مشهور اوّلين بخش از آياتي است كه نازل شده است، انسان‌ها را در مدرسه كرامت فرا خواند، گرچه خداي سبحان درباره نبيّ معلّم «اسماء» بود؛ اما درباره قاطبه انسانيّت به عنوان اكرم ظهور كرد و كلاس تدريس تشكيل داد، فرمود: ﴿اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأَكْرَمُ ٭ الَّذي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ﴾.[3] اگر گفته شد خداي اكرم تدريس مي‌كند؛ يعني درس كرامت مي‌دهد. اگر در عرفِ ما گفتند فلان فقيه تدريس مي‌كند يا فلان حكيم تدريس مي‌كند؛ يعني درس فقه مي‌دهد يا درس حكمت مي‌دهد. اين‌جا ذات اقدس الهي فرمود، خداي اكرم تدريس مي‌كند و از راه قلم تعليم مي‌دهد: ﴿اقْرَأْ وَ رَبُّكَ الْأَكْرَمُ ٭ الَّذي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ﴾.

 بنابراين علوم انساني در اين اضلاع سه‌گانه مثلث مبارك در مدار كرامت خواهد بود؛ يعني انسان‌شناسي كه فعل خداست, علوم انساني يعني علومي كه موضوعش فعل انسان است, كارهايي كه انسان انجام مي‌دهد, كارهايي كه انسان بايد بكند, ضلع سوم بهره‌هايي است كه انسان از علوم تجربي مي‌برد. آنچه انسان از علوم تجربي بهره مي‌برد قرآن كريم آن را بازگو كرده است. اين ايام سخن از غني‌سازي و انرژي هسته‌اي و برجام و مانند آن است، قرآن كريم سخن دو رهبر انقلاب را كه حكومت تشكيل دادند و حكومت را اداره كردند بازگو مي‌كند؛ در جريان داوُد مي‌فرمايد: ﴿وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ﴾،[4] حكومتي تشكيل داد و رهبر انقلاب شد؛ اما از قدرت الهي حداكثر بهره صلح و صفا و دوستي را استفاده كرده است. فرمود با اينكه آهن سرد را ما در دست او نرم كرده‌ايم، او از اين آهن سرد كه گرم شد و روان شد و مثل موم در دستش نرم بود، سلاح كشتار فردي يا جمعي نساخت، گرچه در جريان آهن تعبير به علم نكرد و فرمود: ﴿وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَديدَ﴾،[5] چون نرم كردن آهن در دست، مثل موم نرم كردن اين راه علمي و فكري ندارد كه كسي درس بخواند و با علم حصولي و فكري بتواند آهن را مثل موم نرم كند اين به قداست روح وابسته است، از سنخ علم نظري و مفهومي و حصولي و مانند آن نيست، اين به قداست روح وابسته است؛ اما ذات اقدس الهي فرمود من اين آهنِ سختِ سرد را در دست او نرم كردم، اين علم نيست: ﴿وَ أَلَنَّا لَهُ الْحَديدَ﴾ نه «علّمناه الانة الحديد»، لكن به داود گفتيم از اين آهني كه در دستت مثل موم نرم شده است سلاح دفاعي بساز! ﴿وَ عَلَّمْناهُ صَنْعَةَ لَبُوسٍ لَكُمْ﴾[6] بهره‌هاي صلح‌آميز ببر! نه بهره‌هاي جنگ و خونريزي و مانند آن, اين مدار كرامت انسان است كه از علوم تجربي هم بهره صلح‌آميزي دارد. سليمان ‌بن ‌داوُد فرزندش آن حكومت زبانزد شهره تاريخ را تشكيل داد و ذات اقدس الهي درباره او فرمود: ﴿وَ أَسَلْنا لَهُ عَيْنَ الْقِطْرِ﴾؛[7] يعني ما چشمه مس را مانند سيل در اختيار او روان قرار داديم، او به جاي اينكه از اين چشمه سيل‌آسا بهره‌هاي سوء ببرد سلاح كشتار فردي يا جمعي بسازد, وسايل سودمند و صلح‌آميز و استفاده‌هاي صحيح و ظروف و مانند آن ساخته است: ﴿وَ أَسَلْنا لَهُ عَيْنَ الْقِطْرِ﴾، اين مدار كرامت است كه جهان را با صلح و صفا و رعايت عدل و عقل اداره مي‌كند.

نكته‌اي كه در جمع شما فرهيختگان علوم انساني لازم است مطرح شود اين است كه در بخشي از پزشكي و فنّ شريف طبابت كه اين كار لازم و سودمندي است و بايد هم باشد و حتماً هم باشد اين است كه همايش‌هاي مشتركي براي تشخيص بيماري‌هاي مشترك بين انسان و دام دارند تا ببينند از آزمايشگاه موش چهچيزی درمي‌آيد تا بدن انسان را درمان كنند، اين يك كار لازم است و يك كار علمي است و سودآور هم هست؛ اما تمام انسان, تن نيست و تمام بهره‌هاي علمي را آزمايشگاه موش جواب نمي‌دهد و همه بهره‌هاي علمي را آن همايش تشخيص بيماري‌هاي مشترك بين انسان و دام به عهده ندارد، يك سلسله همايش‌ها, نشست‌ها و گردهمايي‌ها و گفتمان‌هاي مشترك بين انسان و فرشته لازم است. مشتركات بين انسان و دام را داريم؛ اما آنكه يافت مِي نشود آنم آرزوست.[8] كم نيست مشتركات بين انسان و فرشته، بيان نوراني امام سجاد(سلام الله عليه) اين است كه عالمان دين با فرشتگان مشتركاتي دارند،[9] در اوايل سوره مباركه «آل‌عمران» فرمود: ﴿شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ وَ الْمَلائِكَةُ وَ أُولُوا الْعِلْمِ﴾[10] خداي سبحان نام عالمان دين را كه در مدار توحيد فكر مي‌كنند با فرشتگان ذكر كرده است كرامت, عقل, عدل، صفا, وفا, مهر, امانت, امنيت همه اينها مشتركات بين انسان و فرشته است، گفتمان مشترك بين انسان و فرشته, گفتمان كرامت است، آنها كريم‌اند، انسان كريم است, خدا أكرم است و خداي اكرم انسان را كريم آفريد، فرمود: ﴿لَقَدْ كَرَّمْنا بَني‏ آدَمَ﴾، فرشته را كريم آفريد فرمود: ﴿بِأَيْدي سَفَرَةٍ ٭ كِرامٍ بَرَرَةٍ﴾؛[11] فرشته كريم است، انسان كريم است، خدا اكرم است و اين گفتمان كريمانه است که علوم انساني را زنده مي‌كند و مشتركات بين انسان و فرشته‌ها را تبيين مي‌كند. درست است كه علوم انساني از يك نظر محدود است، ولي از نظر ديگر آن توسعه را دارد كه به عرضتان رسيد؛ خواه علومي كه موضوعش فعل انسان باشد, خواه خود انسان‌شناسي كه موضوعش فعل خداست, خواه بهره‌هايي كه انسان از علوم تجربي مي‌برد، اضلاع مثلث پُر بركت، به وسيله كرامت اداره مي‌شود.

 ما اين دهه كرامت را ارج مي‌نهيم و حضور شما كريمان تهنيت عرض مي‌كنيم و از ذات اقدس الهي مسئلت مي‌كنيم اين همايش و گفتمان شما را كريمانه به پايان برساند!

پروردگارا امر فرج وليّ‌ خود را تسريع بفرما!

نظام ما, رهبر ما, مراجع ما, دولت و ملت و مملكت ما را در سايه وليّ‌ خود كريمانه حفظ بفرما!

روح مطهر امام راحل و شهدا را با انبياي كرام محشور بفرما!

خطر تكفيري و سلفي و داعشي را به استكبار و صهيونيسم برگردان!

اين نظام الهي را تا ظهور صاحب اصلي‌ كريم خود از هر گزندي محافظت بفرما!

«غفر الله لنا و لكم و السلام عليكم و رحمة الله و بركاته»