دومین همایش ملی رساله الحقوق امام سجاد با حضور حجت الاسلام والمسلمین استاد مرتضی جوادی آملی، حجت الاسلام و المسلین موسوی لاری، دکترناجی، ریاست دانشگاه پیام نور و جمعی از استادان و فرهیختگان در خانه اندیشمندان علوم انسانی شهر تهران برگزار شد.
انسان یک سلسله حقوقی دارد که بایستی بدو عطا شود
حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی استاد حوزه علمیه قم، در گفتاری با عنوان «مبانی هستی شناسی و انسان شناسی رساله الحقوق امام سجاد (ع)» عنوان کرد: همانگونه که بین فقه و حقوق رابطه‌ای ناگسستنی است و همانگونه که بین اخلاق و حقوق پیوند مستحکمی وجود دارد بین هستی شناسی و حقوق و نیز بین انسان شناسی و حقوق نیز ارتباط عمیق‌تری برقرار است. از ابتدا باید دانست که عنوان حق در علم کلام و فلسفه با عنوان حق در علم فقه و حقوق متفاوت است، حقی که در کلام و فلسفه مطرح است ناظر به حق تکوینی و هستی شناسی است و کریمه (الحق من ربک) از آن حکایت می‌کند، همانگونه که منشأ این نوع از حق پروردگار عالم است و او حق مطلق بلکه مطلق حق است.
استاد مرتضی جوادی آملی ادامه داد: با وجود چنین موقعیتی برای حق تعالی باید دانست که واضع حق نیز هم در عالم تکوین و حقیقت و هم در عالم تشریع و اعتبار حق تعالی است. دلیل مطلب این است که اولاً نسبت به عالم تکوین و حقیقت که همه امور به هستی و وجود بر می‌گردد، همو تعالی سبب ایجاد هستی و کمالات آن است پس موجد أشیاء و کمالات آنها جز حق تعالی نخواهد بود البته عهده دار این بحث علم کلام، فلسفه و عرفان است با تفاوت رویکردهایی که در این سه نگاه وجود دارد.
وی افزود: ولیکن نسبت به علوم اعتباری و تشریع که از مجموعه آن به علم فقه و حقوق یاد می‌کنیم و به انسان شناسی مرتبط است زمام این امور نیز به قدرت علمی حق بسته بوده و از وحی و الهامات الهی مدد می‌گیریم هر آنچه از عالم وحی و الهام می‌آموزد به «اخلاق و معارف» بر می‌گردد.
استاد مرتضی جوادی آملی تاکید کرد: وضع شریعت و قانون نیز جز از راه الهی ممکن نیست زیرا بر مبنای إلا یعلم من خلق» تنها منبعی که حق شناس و حکم دان است جز پروردگار عالم نیست، ان الحکم الا لله»، از سوی دیگر هیچ موجودی حتی خود انسان نیز توان تشخیص حق و نیز امتیاز حق از باطل را آشنا نیست. طبعاً نمی‌تواند برای خویشتن خویش و جامعه قانونگذار باشد،. تنها امری که می‌تواند با عقل برهانی و نظری خویش آن را کشف نماید و بدان راه خویش را بیابد همانا عقل وحیانی است عقلی که در سایه وحی شکوفا شده و می‌تواند حقایق وحیانی را بدرستی دریابد.
این استاد حوزه و دانشگاه در پایان گفت: گرچه در مباحث حقوقی مصطلح و امروزین پایه و اساس آن انسان است اما انسان بریده از پیشینه و پسینه بالقول المطلق حتی به لحاظ تاریخی است. با این تعریف ناقص انسان یک سلسله حقوقی دارد که بایستی بدو عطا شود.
در پایان برگزاری همایش، از کتابی که 57 مقاله پذیرفته شده همایش ملی «رساله الحقوق» در آن به چاپ رسیده است، رونمایی شد.
