بسم الله الرحمن الرحيم وايّاه نستعين

حمد الهي و تحيت ناب بر انبيا و اوليا (ع)

حمدِ خالص خداي سبحان را سزاست كه مبدأ همه نعمت‏ها است و تحيّتِ ناب پيامبران، به ويژه حضرت ختمي‏مرتبت‏صلي الله عليه و آله و سلم را به جا است كه وسيط همه هدايت‏هايند و درودِ تامّ اهل بيت عصمت، مخصوصاً امام مهدي(عليه‌السلام) را رواست كه مستثار هرگونه ثَورت علمي و عملي‏اند؛ به اين ذوات قدسي تولّي داريم و از معاندان آنان تبرّي مي‏نماييم.

تهنيت ميلاد حضرت بقية الله

مقدم برادران و خواهران ارجمند دانشجو را گرامي مي‏داريم و ميلاد حضرت بقيّة الله (ارواح من سواه فداه) را به همگان تهنيت عرض مي‏كنيم؛ اميد آنكه فيض ولايتمداري دوده طاها و اُسره ياسين، ره‏توشه تمام سالكان كوي حقيقت شود، تا ابليس از بيرون و نفس امّاره از درون، هوس رهزني نداشته و هواي راهبُري را در خيال خام نپرورانند.

حمل عطاياي مبذول با مطاياي موهوب عترت (ع)

گرچه همتايي قرآن و عترت جرأت ورود به حريم امامت را به هر پژوهش‏گري نمي‏دهد، ليكن با مطاياي موهوبِ آن ذوات مقدّس، مي‏توان عطاياي مبذولِ آنان را حمل نمود؛ هرچند ممكن است شنونده از گوينده آماده‏تر باشد: «رُبّ حامل فقهٍ إلي مَن هو أفقه».[1]

مستصعب بودن جريان حضرت مهدي موجود موعود (ع)

لازم است عنايت شود كه اگر بعضي از احاديث و علوم خاندان وحي صَعب و دشوار است، جريان حضرت مهدي موجود موعود(عليه‌السلام) و حضور مستمر وي در عين استتار و ظهور دائم او در متن اختفا، از روايات مُسْتَصْعَب و سخت‏ترين است، لذا فهم آن فحص بالغ را با طهارتِ ضمير مي‏طلبد.

اعتماد به امداد الهي، بهاي هر كالاي گران

هرگز نمي‏توان بهانه دشواري ادراك برخي از معارف ديني را بهاي ترك آن قرار داد و مجوّز اهمال آن دانست، بلكه بايد عنايت كرد كه بهاي هر كالاي گران، اعتماد به امداد الهي است، چنانچه حضرت امام محمّد تقي(عليه‌السلام) فرمود: «الثِقَةُ باللّهِ تعالي ثَمَنُ لكل غالٍ و سُلّم الي كلِّ عالٍ» [2]؛ يعني وثوق به كمك خداوند بهاي هر متاع گران و نردبان هر مقام بلند است. البته شرطِ لازمِ فَوْزِ به فيض الهي و نيل به هماي سعادت كه طائر ملكوتي است، رهايي از مكر دام‏گستري و رسيدن به وَكْرسازي و آشنايي با آشيانه ساختن است:

گويد سليمان مر تو را، بشنو لسان الطير را ٭٭٭٭ دامي و مرغ از تو رمد، رو لانه شو، رو لانه شوگرچهره بنمايد صنم، پر شو از او چون آينه ٭٭٭٭ ور زلف بگشايد صنم، رو شانه شو، رو شانه شو

يك مدّتي اَرْ كان بُدي، يك مدّتي حيوان بُدي ٭٭٭٭ يك مدتي چون جان شدي، جانانه شو، جانانه شو[3]

ره توشه راهيان صراط انتظار صادق

اكنون كه در آستانه ميلاد آن امام هُمام، در صدد تجديد بيعت و تحكيم انتظار مقدم آن خليفه كامل الهي و مصلح جهاني به سر مي‏بريم، نكاتي كوتاه جهت تذكره برخي و تبصره بعضي ارائه مي‏شود، شايد زادراهي براي راهيان صراط انتظار صادق باشد؛

سهم آمادگي ظهور در اصلاح فرد و جامعه

1. چون وقت ظهور معلوم نيست؛ چه اينكه زمان ارتحال نامعلوم است، بايد هماره واجد شرائط و لوازم ظهور مهدي موجود موعود)ارواحنا فداه( بود؛ چه اينكه لازم است هميشه داراي اسباب و علل لقاي مسرت‏بخش خداي سبحان بود و همين آمادگي و پرهيز از تسويف و تأخير، در اصلاح فرد و جامعه و در بارور شدن فكر فردي و عقل جمعي سهم به‏سزايي دارد.

فراهم سازي زمينه ظهور حضرت (مظهر اسم اعظم)

2. هر انسان صالحي كه مثال محبوب واقعي را در سر، و وصال او را در دل مي‏پروراند، مظهر نام مباركي از اسماي حسناي الهي است؛ اگر نصاب صالحانِ منتظر به كمال خود نائل شد و نعمت ترقّب صادق به تماميّت خويش بالغ گشت، زمينه ظهور انسان كاملي كه مظهر اسم اعظم است و مجراي هرگونه فيضِ تكميل دين و تتميم نعمت است، فراهم مي‏گردد و خداي سبحان مشيئت نفوذناپذير خود را اِعمال مي‏فرمايد. آنگاه طنينِ «اَنا بقيّةالله» [4] از كنار كعبه كه قبله عالميان و مطاف زائران است، به گوش مشتاقانِ مترصّد مي‏رسد و همگان وظيفه استماع، انصات و امتثال آن را، همچون آيه قرآن به خوبي ادراك مي‏كنند و از هر سمتي به صَوْب آن حضرت و با هر زبان و در هر زمين و در هر زمان، تلبيه گويان به محضر انورش بار مي‏يابند و يا در اقليم خويش به اطاعت دستور معصومانه وي مبادرت مي‏نمايند.

انحصار اصلاح جامعه انساني در اصول فطري

3. اصلاح جامعه انساني تنها با اصول فطري و الهي ميسور است، زيرا تمدّن اصيل بشر در متن تديّن وي تعبيه شده است. اصول فطري كه گستره آن به صورت عقائد، اخلاق و اعمال فردي و جمعي تحرير مي‏شود، نيازمند رياضت و تمرين مستمرّ است، زيرا ملكات نفساني و تعهّدهاي اخلاقي، هرگز بدون مراقبت و تداوم بر آنها حاصل نمي‏گردد؛ بنابراين منتظران راستين كساني‏اند كه هماره در قلمرو انديشه‏هاي نظري، در مدار تعليم كتاب و حكمت سير كنند و در منطقه انگيزه‏هاي عملي در محور تزكيه و تطهير روح از يك سو و تحصيل حُبّ آل‏عصمت و مودّت اهل طهارت(عليهم‌السلام) از سوي ديگر سفر نمايند تا به هجرت از جهل علمي و جهالت عملي كامياب گردند.

راه لبريز شدن جامعه از عدل و قسط

غرض آنكه كسي مي‏تواند منتظرِ لبريز شدن مرز و بوم زندگي جامعه از عدل و قِسط باشد كه جان وي مملوّ از دادخواهي و روح او مشحون از عدل‏پروري باشد، به طوري كه نه سلطه‏گر باشد، نه سلطه‏پذير؛ نهادينه نِمودن چنين فرشته‏خويي مرهون جزم علمي و عزم عملي مستمر است؛

برون بَسيت بجُسْتم، درون بديدم و رَستم ٭٭٭٭ چه ميل و عشق شدستم، به جُست و جوي دروني[5]

استقلال جامعه رهين استغناي از غير حق

4. استقلال هر ملّتي رهين استغناي آن است، زيرا امّتي كه نيازمند ديگران است، نمي‏تواند از آنها مستقل بوده و خودكفا باشد. براي تأمين بي‏نيازي از ديگران، گذشته از خوداتكايي در مسائل اقتصادي، صنعتي، فرهنگي، سياسي و مانند آن، داشتن روح غني و جان سرشار از استغناي از غيرخداوند لازم است؛ يعني بشر گرچه از هر نظر محفوف به حاجت است و نيازهاي متراكم و روزافزون وي را نمي‏توان مهار كرد، ليكن تكيه بر قدرت غني مطلق، مهم‏ترين عامل براي رفع نياز است؛ البته اگر بتواند روح بي‏نيازي را در خود تقويت نمايد تا مظهر خداي غني گردد، بسيار بهتر از آن است كه محتاج باشد و نياز خود را با وسائلي برطرف كند.

كسي كه بر هوس‏ها و آرزوهاي خام خود چيره شد و آنها را رها كرد، به شريف‏ترين غنا دست يافت: «اَشْرَفُ الغِني تَرْكُ المُني» [6]، كسي كه از آنچه در دست مردم است، نااميد شد و هرگز به آن طمع نورزيد، به غناي اكبر بار يافت: «الغِني الأكبر اليأس عما في أيدي الناس» [7]؛ غرض آنكه بي‏نيازي از چيزي بهتر از رفع نياز به وسيله آن چيز است.

مدينه فاضله و روح استغناي مردمي

اكنون كه معلوم شد، كمال هر فردي در داشتن روح مستغني است و تماميت جامعه نيز در گسترش ملكوت غنا و روح استغنا در همه شئون آن است، مدينه فاضله و آرمان شهري كه منتظران راستين حضرت ولي‏عصر(عليه‌السلام) مترصّد گشايش درب‏هاي آن‏اند، مملوّ از قسط و عدل از يك سو و مالامال از روح استغناي مردمي از سوي ديگر است.

ترسيم هندسه مدينه مهدي موعود (ع)

احاديث گرانبهايي كه هندسه مدينه مهدي موعود(عليه‌السلام) را ترسيم و ويژگي مردان آن را تصوير مي‏نمايد، هم از عدل جامعه خبر مي‏دهد و هم از غناي قلبي مردم آن، يعني اصول قانون اساسي حكومت آن حضرت كه وحياني است، هم نويد عدل مي‏دهد و هم مژده تقويت روح استغنا؛ پيامبر عظيم‏الشأن اسلام‏صلي الله عليه و آله و سلم درباره سيره و سنّت امام زمان‏(عج) فرمود: «...و يَمْلأ اللّه قلوبَ امّة محمّدٍصلي الله عليه و آله و سلم غني ويسعهم عَدْلُه» [8]؛ يعني مهدي موعود(عليه‌السلام) دل‏هاي امّت مسلمان را پر از بي‏نيازي نموده و گستره عدل آن حضرت به همگان مي‏رسد.

قسط و عدل روحيه بي نيازي، ويژگي انتظار فرهيختگان

نتيجه آنكه ويژگي انتظار فرهيختگان حوزه و دانشگاه، در روند تكاملي انديشه‏هاي علمي و انگيزه‏هاي عملي است، به طوري كه روش و منش همگي به سمت قسط و عدل از يك سو، و روح بي‏نيازي از سوي ديگر و تكامل علم و عقل از سوي سوم باشد.

پروردگارا! نظام مقدس اسلامي ايران را تا ظهور صاحب اصلي آن از هر گزندي حفظ فرما! دانشگاهيان مخصوصاً برادران و خواهران اين گردهمايي با ميمنت را ولايتمدارانه نگهدار!

والسلام عليكم ورحمة الله

جوادي آملي

مهر 82 شعبان 1424