شخصي قسمتي از اراضي کشاورزي خود را وصيت به ثلث مي‌کند و اين اراضي پس از مدتي به علت عدم دسترسي به آب، از قابليت بهره­برداري زراعي خارج مي­شود. وصي به ناچار آن را با ملک ديگر زراعي که درآمد بيشتري دارد، با نظريهٴ دو کارشناس رسمي دادگستري معاوضه مي­کند؛ تا بتواند به درستي به وصيت عمل کند. آيا اين معاوضه صحيح است؟ آيا ادارهٴ اوقاف مي‌تواند اين معاوضه را بر هم بزند؟

1. اگر ظاهر وصيت يا عرف محلّ وصيت‌کننده اين است که اصل زمين محفوظ بماند و درآمد آن، صرف امور خيريه شود، فروش زمين مزبور صحيح نيست.

2. اگر مقصود وصيت‌کننده آن بود که زمين يادشده در راه خير صرف شود، فروش آن صحيح است.

3. اگر به وقف­کردن زمين، وصيت نکرد و براي ادارهٴ اوقاف حق نظارت قرار نداد، ادارهٴ ياد­شده حق دخالت ندارد. 6/11/1391

مردي در وصيت‌نامه خود زني را به عنوان همسر دوم خود معرفي كرده و در مورد منزلي كه همسر دومش در آن سكونت دارد چنين نوشته: «يك طبقه از سه طبقهٴ منزلي كه خانم... همسرم سكونت مي‌نمايد تا زماني كه در قيد حيات باشند، اختيار آن خانه در دست اوست و بايستي يك طبقهٴ آن را خود بنشينند و طبقات ديگر را اجاره دهد و امرار معاش نمايد؛ در اين مدت كسي حق ندارد ايشان را از آن خانه بيرون كند؛ يا خانه را بفروشد، و بعد از فوت ايشان ورثه حق تصرف خواهند داشت. بدانند اگر كسي تعرض به ايشان نمايد و مزاحم گردد راضي نخواهم شد». اكنون وظيفه ورثه نسبت به وصيت ميّت چيست؟

 لازم است مطابق وصيت وي عمل شود. 15/9/84

 1. پدرم دو همسر داشته؛ از همسر اول دو پسر و سه دختر دارد و از همسر دوم چهار فرزند پسر و يك فرزند دختر دارد. حال اگر ارث و ميراث و ملكي دارد چطور بايد تقسيم گردد؟ در ضمن همسر اول فوت نموده، بعد با همسر دوم ازدواج نموده كه در حيات مي‌باشد. حق و حقوق همسران چطور خواهد بود؟ آيا ارث و ميراثي به آن‌ها تعلق خواهد گرفت يا نه؟

2. پدرم زمين‌هاي مسكوني داشته كه حدود پنج الي شش هزار متر مربع مي‌باشد كه برادر دوم كه از زن اول مي‌باشد نصف برده و نصف ديگر را كه براي ما چهار فرزند ديگر كه از زن دوم هستيم مي‌باشد. حال آن برادر مدّعي است كه بايد از آن نصف هم به من بدهيد. پدرم هم مدركي دال بر اينكه شما نصف ببريد به ايشان نداده‌اند، حال از حضرتعالي تقاضامندم كه تكليف ما را مشخص نماييد.

1. زن اول چون پيش از شوهر مرده است ارث نمي‌برد.

2. زن دوم يك هشتم از تمام اموال منقول و نيز يك هشتم از قيمت ساختمان، درخت و محصول كشاورزي ارث مي‌برد و از زمين، خواه زمين مزرعه و باغ و خواه زمين خانه و مغازه، و نيز از قيمت آن ارث نمي‌برد.

3. پسر از زن اول و دوم، دو برابر دختر از زن اول و دوم ارث مي‌برد.

4. هيچ پسري حق ندارد بيش از سهم خود مالك شود.

5. در صورتي كه پسر در زمان حيات [پدر] زمين را آباد كرده باشد يا پدر در زمان حيات چيزي از زمين يا غير آن را به وي بخشيده باشد، در صورت اثبات چنين ادعايي، آن مقدار زائد را مي‌تواند مالك شود.

6. تمام جريان ارث بعد از اداي ديْن و عمل به وصيت پدر است، در صورتي كه ديْن داشته يا وصيت كرده باشد. 28/8/86

1. همان‌‌گونه كه در آيه ده سورهٴ مباركهٴ نساء آمده است، چرا اولاً پسر دو برابر دختر ارث مي‌برد؟

2. ديگر آنكه در آيه 33 سورهٴ نساء آمده است: ﴿الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَي النِّسَاءِ﴾ چرا بايد مرد سرپرست زن باشد و به بيان ديگر، چرا بين پسر و دختر تفاوت وجود دارد؟

 مطالب مربوط به ارث زن و نيز جريان قوّام بودن مرد در كتاب زن در آئينهٴ جمال و جلال و همچنين در تفسير تسنيم ذيل آيه 34 سورهٴ نساء ارائه شد. لطفاً مراجعه فرماييد.  28/8/86