حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در پیام تصویری به همایش سالانه مبلغان استان مازندران که در آمل برگزار شد اظهار داشتند: عنصر محوري تبليغ آن است که سخن به جان شنونده بنشيند ﴿وَ قُلْ لَهُمْ في‏ أَنْفُسِهِمْ قَوْلاً بَليغا﴾.
ایشان در بخش دیگری از این پیام اظهار داشتند:
مبلّغين و مبلّغات، کساني که تعليم الهي را ـ إن‌شاءالله ـ را واجد هستيد، تزکيه قرآني را ـ إن‌شاءالله ـ واجد هستيد، تبليغتان صبغه امر به معروف و نهي از منکر دارد، اين با شهامت همراه است، با شجاعت همراه است و اين يک توکّل بالغي لازم دارد.
 
 متن کامل پیام معظم له به شرح زیر است:

اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله رب العالمين و صلي الله علي جميع الأنبياء و المرسلين و الأئمة الهداة المهديين سيما خاتم الأنبياء و خاتم الأوصياء عليهما آلاف التحية و الثناء بهم نتولّي و من أعدائهم نتبرّء إلي الله.

مقدم شما بزرگواران و مسئولان تبليغي نظام اسلامي را گرامي مي‌داريم و از ذات اقدس الهي مسئلت مي‌کنيم سعي بليغ همه شما را مشکور خود قرار دهد و از برگزار کنندگان اين همايش وزين حق‌شناسي مي‌کنيم و از همه بزرگواراني که در ايراد مقال يا ارائه مقالت بر وزن علمي اين همايش افزودند سپاسگزاري مي‌کنيم. اميدواريم تأثير انفاس پُربرکت و باقداست شما، جامعه ما بهتر از گذشته به اسلام علاقمند شده و به احکام و حِکَم عمل کند.

مسئله تبليغ در کنار تعليم نيست، مسئله تبليغ يک امر زائد بر تعليم است. يک وقت مطالب را استاد به ياد شاگرد مي‌دهد، اين در حدّ ﴿يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ﴾[1] است، يک وقت گذشته از تعليم، تزکيه آنها را هم به عهده دارد ﴿وَ يُزَكِّيهِم﴾ است، چون تزکيه بدون تعليم ممکن نيست. اينکه در قرآن کريم، تزکيه و تعليم همواره کنار هم‌اند؛ منتها در بعضي از موارد تعليم مقدم است و در برخي از موارد تزکيه، اين سه نکته را به همراه دارد؛ اين هماهنگي و هم‌آوردي تعليم و تزکيه براي آن است که تعليم بدون تزکيه سودمند نيست و تزکيه بدون تعليم ممکن نيست. اين اصل اول و عنصر اول است.

عنصر دوم آنجا که تعليم مقدم است، نه براي آن است که تعليم تقدّمي ذاتي بر تزکيه دارد، چون مقدمه تزکيه است بر تزکيه مقدم مي‌شود.

سوم اينکه آن بخشي از آيات که تزکيه مقدم بر تعليم است، براي آن است که گرچه تعليم مقدمه تزکيه است، ولي تزکيه مقدم بر تعليم است. بين اين عنصر دوم و سوم خيلي فرق است. تعليم را انسان براي تزکيه فرا مي‌گيرد و تزکيه هدف نهايي تعليم است. پس اين سه عنصر تثبيت شد؛ يکي هماهنگي و هم‌آوردي و هم‌آوايي تعليم و تزکيه است که باهم ذکر مي‌شوند. دوم اينکه آنجا که تعليم ذکر مي‌شود، چون مقدمه تزکيه است. سوم اينکه آنجا که تزکيه مقدم مي‌شود، براي اينکه برتر و برجسته‌تر و اصل و هدف تعليم است.

تبليغ در کنار آن تزکيه قرار دارد؛ لذا يک تعليم بالغي است. تعليم وقتي به مقصد مي‌رسد، مي‌شود تزکيه و در آستانه تزکيه، مي‌شود تبليغ. يک وقت سخن از راه علم به گوش شنونده مي‌رسد يا با تأليف کتاب از مسير ديدگان مطالعه‌کننده مي‌گذرد، يک وقت به جان او مي‌نشيند. تبليغ آن است که انبياي الهي رهآوردشان را به جان مردم منتقل کنند ﴿وَ قُلْ لَهُمْ في‏ أَنْفُسِهِمْ قَوْلاً بَليغا﴾،[2] نه «في آذانهم» يا «في أعينهم». آنکه کتاب مي‌نويسد، حرف‌ها را در مسير مطالعه و چشم خواننده قرار مي‌دهد، بخشي از کار است. آنکه سخنراني مي‌کند، حرف‌ها را به گوش شنونده مي‌رساند، بخشي از تبليغ است. اما عنصر محوري تبليغ آن است که سخن به جان شنونده بنشيند ﴿وَ قُلْ لَهُمْ في‏ أَنْفُسِهِمْ قَوْلاً بَليغا﴾.

اين کار در همه موارد يکسان نيست، برخي از مطالب است که فراگيري آن و گفتن آن و شنيدن آن رنج‌آور نيست و مسئوليتي نمي‌طلبد، مثل خلقت آسمان، خلقت زمين، شش روز آسمان و زمين را خلق کردند، منظور از اين شش روز تطوّر ايّام است و ساير مسائلي که به نظام هستي و کُل برمي‌گردد. اين گونه از تبليغ‌ها فقط صبغه تعليمي دارد، چون تبليغ با امر به معروف و نهي از منکر همراه است، با خواسته‌هاي برخي از افراد، زنان و مردان درگير مي‌شود، با هوس‌هاي آنها مبارزه مي‌کند، در تبليغ، گذشته از آن عنصر تعليم، قدرت و شهامت و شجاعت لازم است؛ لذا انبياء(عليهم السلام) سه عنصر اصلي را داشتند تا مبلّغان الهي شدند، آن دو عنصر مربوط به تعليم و تزکيه است، چون عالِم و محقّق بودند، مي‌توانستند به ﴿يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ﴾ عمل کنند، چون معصوم از خطا و معصوم از خطيئه بودند، مي‌توانستند مسئوليت ﴿وَ يُزَكِّيهِم﴾ را به عهده بگيرند؛ اما وقتي بخواهند تبليغ کنند، گاهي در برابر حکومت‌ها، گاهي در برابر قدرت‌هاي مردمي، گاهي در برابر خواسته‌هاي باطلِ باطل‌گراها و مانند آن بايد بايستند و مقاومت کنند. اين بخش که به نام تبليغ است، يک شهامت ويژه لازم است، يک شجاعت لازم است؛ لذا در سوره مبارکه «احزاب»، مبلّغان الهي را که انبياي الهي‌اند، به عنوان اينکه اينها مجاهد نستوه‌اند، به عنوان اينکه اهل شهامت‌اند، به عنوان اهل شجاعت‌اند ستود و فرمود: ﴿الَّذينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ﴾؛[3] لذا درباره مبلّغان اين نکته مطرح است که اهل خشيت نيستند اهل ترس نيستند، کسي که هم از خدا مي‌ترسد هم از غير خدا، او در ترس مشرک است، قهراً در اميد هم شرک مي‌ورزد، ولي مردان الهي که عنصر تعليم را دارا هستند، عنصر تزکيه را دارا هستند، ذات اقدس الهي درباره اينها چنين تعبير مي‌کند که ﴿إِنَّمَا يَخْشَي اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ﴾،[4] اينها خشيت دارند، يک؛ موحّدانه خشيت دارند، دو؛ يعني هم اهل ترس‌اند و بي‌باک نيستند، هم فقط از خدا مي‌ترسند. مبلّغان الهي هم اين قِسم را دارند که ﴿يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ﴾، هر پيامبري اين «يخشي ربّه»، سلسله انبياء «يخشون ربهم»، شما مبلّغين و مبلّغات، کساني که تعليم الهي را ـ إن‌شاءالله ـ را واجد هستيد، تزکيه قرآني را ـ إن‌شاءالله ـ واجد هستيد، تبليغتان صبغه امر به معروف و نهي از منکر دارد، اين با شهامت همراه است، با شجاعت همراه است و از خداترسي همراه است، از غير خدا نترسيدن همراه است، که فرمود: ﴿الَّذينَ يُبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَّهِ وَ يَخْشَوْنَهُ وَ لا يَخْشَوْنَ أَحَداً إِلاَّ اللَّهَ﴾ و اين يک توکّل بالغي لازم دارد.

از وجود مبارک امام رضا(عليه أفضل صلوات المصلّين) که اين ايام متعلق به آن حضرت است، سؤال کردند مرز توکّل تا کجاست؟ حدّ توکّل چيست؟ فرمود: حدّ توکّل «أَنْ لَا تَخَافَ أَحَداً إِلَّا اللَّه‏»؛[5] از غير خدا نترسيدن؛ منتها رعايت نظم کردن، به موقع سخن گفتن، سخن به موقع گفتن، اينها عناصر محوري تبليغ است. يک مبلّغ، خوب حرف ‌مي‌زند و حرفِ خوبی مي‌زند، خوب مي‌نگارد و نگارش خوبی دارد، مطلب خوب و ارائه خوب، خوب حرف زدن و حرف خوب زدن، اينها جزء عناصر محوري تبليغ است؛ لذا وجود مبارک امام رضا فرمود که توکل اين است که انسان از غير خدا نترسد. پس در ترس موحّد است؛ قهراً کسي که در ترس موحّد است، در اميد هم موحّد است؛ لذا «لا يخشونه الا» ذنب خودشان، «و لا يرجون الا» ربّ خودشان و مانند آن.

من مجدّداً مقدم شما اهل تبليغ را که کاروان هدايت و امر به معروف و نهي از منکر هستيد گرامي مي‌داريم و از ذات اقدس الهي مسئلت مي‌کنم به همه شما که با فداکاريِ همراهانتان، اين سفر پُربرکت را طي کرده و مي‌کنيد خدا به أحسن وجه بپذيرد و به مسئولان شما سعادت و سيادت دنيا و آخرت مرحمت کند.
پروردگارا! نظام ما، رهبر ما، مراجع ما، دنيا و آخرت ما، همه را در سايه امام زمان حفظ بفرما!
دولت و ملت و مملکت را در سايه دعاي وليّ‌ات مصون نگه بدار!
روح مطهّر امام راحل و شهداء را با اولياي الهي محشور بفرما!
خطر سلفي و تکفيري و داعشي را به استکبار و صهيونيسم برگردان!
و کشور وليّ عصر(ارواحنا فداه) را تا ظهور آن حضرت از هر گزندي محافظت بفرما!
«غفر الله لنا و لکم و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته»

پاورقی.............................................
[1]. سوره بقره، آيه129.
[2]. سوره نساء، آيه63.
[3]. سوره احزاب، آيه39.
[4]. سوره فاطر، آيه28.
[5]. بحار الانوار(ط ـ بيروت)، ج75، ص338.