واژۀ صبر و استقامت در آموزه های دینی ما مسلمانان از اهمیت بالایی برخوردار است تا آنجا که در روایات ائهم معصومین(علیهم السلام) بمنزلۀ سر برای بدن تشبیه گردیده است.

بدون تردید هیچ امر یا نهیی از سوی خالق حکیم برای انسانها بدون حکمت و هدف نبوده و نیست و توصیه به حلم و صبر نیز در تعالیم دینی ما از این قاعده مستثنی نخواهد بود. در این نوشتار مختصر برآنیم تا از بیان و بنان مفسربزرگ قرآن حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی در اهمیت و جایگاه این مهم بهره مند گردیم.  

ایشان با تمسک به روایتی از امام صادق علیه السلام، صبر در برابر مصائب را باعث ارتقاء مومنان به مقام صدیقین برشمرده و مرقوم داشتند:

از امام صادق(عليه السلام) نقل شده است كه خداوند به حضرت موسي(عليه السلام) وحي كرد: اي موسي! مخلوقي محبوبتر از بندگان مؤمن خود نيافريده ام. او را گرفتار بلا و مصيبت مي سازم چون خير او در آن است و اگر عافيت به او مي دهم باز هم خير او در آن است و شرّ را از او بازمي دارم براي اين كه خير او در آن است و من مي دانم كه صلاح او در چيست. پس مؤمن بايد بر بلاي من صبر كند و بر نعمتهاي من شاكر و به قضاي من راضي باشد. اگر به رضاي من عمل و امر مرا اطاعت كند، او را در زمرهٴ صديقين قرار مي دهم.

  يكي درد و يكي درمان پسندد ٭٭٭٭ يكي وصل و يكي هجران پسندد 

 من از درمان و درد و وصل و هجران ٭٭٭٭ پسندم آنچه را جانان پسندد

معظم له به اهمیت صبر و استقامت در آیات شریف قرآن اشاره کرده و بیان داشتند:  

حلم از واژه هایی است که در فارسی نمی توان به راحتی برای آن معادلی تعیین کرد، صابر بودن یک ستونی در اسلام است؛ صبر به معنای سکون نیست، صبر و استقامت و بردباري، ستون دين است اينكه خداوند فرمود: ﴿وَ اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ﴾ فرمود وقتي حادثه‌اي پيش آمد محكم به اين ستون بچسب تا حفظ شوي. صبر ستونی است که انسان را نگه می دارد، همانگونه که در قرآن کریم می فرماید وقت خطر خود را به ستون نماز بسپارید و به نماز پناه ببرید، همین مطلب هم به سیاق،  در خصوص صبر نیز شده است؛ «استعینوا بالصبر و الصلاة»؛ كاري كه به مذاق ما درست در نيامده، ما اعتراض مي‌كنيم ،اعتراض به معناي نهي از منكر و امر به معروف و نقد و هدايت اينها چيز خوبي است، اما اگر انسان از نظام هستي برنجد كه اين چه نظامي است، نخير نظام، نظام خوبي است ولکن خداوند دارد امتحان مي‌كند.

این حکیم متأله در جلسه درس اخلاق خود با استناد به روایتی از خاتم رسولان (صلوات الله علیه) بکاری گیری صبر را دربرابر تلخی های دنیا لازم دانسته و بیان داشتند:

وجود مبارك رسول گرامي (ص) فرمودند: دنيا يك سلسله زيبايي‌هايي هم دارد که اگر كسي به اين زيبايي ها دل بسپارد بايد برابر آن تلخي‌اش هم صبر كند. تمام اين سِمت‌ها، پُست‌ها، فراز و فرودهايي كه در دنيا هست، اينها مشمول اين بيان نوراني رسول گرامي(عليه و علي آله آلاف التحيّة و الثناء) است. بالأخره ما يك دوران جواني داريم، يك دوران پيري هم در پيش است؛ آن پيري، غرامت دوران غنيمت جواني است. اينها كه مسئوليّتي دارند دوراني منسوب‌‌اند و دوراني هم معزول اند.

صاحب تفسیر تسنیم با اشاره به چهار اصل مهم در سوره مبارکۀ"عصر" به  راز موفقیت خانواده های بهشتی در پرتو بهره مندی از حلم و صبراشاره کرده و بیان داشتند:

وقتی بهشتيان از اينها سؤال كردند از چه راه وارد بهشت شديد؟ گفتند از راه خانواده صحيح. با شفقت در خانه زندگي مي‌كرديم؛ خداوند به ما  فرمود اعضاي خانواده را مثل خودت از آتش حفظ بكن، ما هم اين كار را كرديم، با شفقت مواظب رفتار و كردار فرزندان و خانواده خود بوديم و با شفقت مواظب دوستان بچه‌هايمان بوديم. سوره مباركه عصر را ما عمل كرديم، فرمود: ﴿وَ الْعَصْرِ ٭ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفي‏ خُسْرٍ) قسم به عصر! انسان در خسارت است، مگر كسي كه اين چهار اصل را داشته باشد: خودش معتقد خوب باشد يك؛ در كنار عقيده خوب، عمل صالح داشته باشد دو؛ همين دو عنصر محوري را به ديگران منتقل كند سه؛ و چهار «و تواصوا بالصبر»

----------------------------------------------------------------

برگرفته  از جلسات درس تفسیر و اخلاق معظم له